Wokół SCHUFA toczą się spory prawne. SCHUFA zbiera dane od swoich partnerów umownych na temat ich zachowań płatniczych. W naszym nowoczesnym społeczeństwie informacyjnym można powiedzieć, że zły wpis SCHUFA ma poważne konsekwencje dla danej osoby, podobnie jak dżuma w średniowieczu. Jest on w zasadzie wykluczony z transakcji biznesowych.
Większa władza niż teściowa
Niestety, niektóre firmy grożą poszkodowanym negatywnymi cechami w celu poprawy ich zachowań płatniczych. Wiele usług było świadczonych tylko dlatego, że domniemany dłużnik obawiał się, że fałszywy wpis SCHUFA na przykład pogorszy jego perspektywy zawodowe. Informacje zgłoszone do SCHUFA są również dostępne dla innych partnerów umownych. Informacje o zachowaniach pozaumownych są przechowywane przez trzy lata kalendarzowe od końca roku, w którym dokonano wpisu. Regulacja ta odpowiada paragrafowi 35 federalnej ustawy o ochronie danych. Zasadniczo SCHUFA twierdzi, że jest zależna od informacji dostarczonych przez swoich partnerów umownych. Nieprawidłowe wpisy również muszą zostać usunięte. W wyroku Wyższy Sąd Krajowy we Frankfurcie orzekł, że klient kwestionujący roszczenie wobec banku nie oznacza automatycznie, że bank może zgłosić saldo zadłużenia do SCHUFA (wyrok Wyższego Sądu Krajowego we Frankfurcie, 23 U 155/03). Decyzja ta nie oznacza jednak, że dana osoba jest bezbronna wobec nieograniczonego gromadzenia danych. Federalna ustawa o ochronie danych reguluje minimalny standard. Zawsze istnieje możliwość złożenia skargi do komisarza ds. ochrony danych w krajach związkowych. Grożenie negatywnym wpisem w celu wymuszenia płatności jest jednak wyraźnie zabronione, a także stanowi przestępstwo przymusu. Z reguły można jednak zaobserwować, że przedsiębiorcy mają obecnie większy szacunek dla SCHUFA niż dla swojej wszechmocnej teściowej.
Zmiany od 2007 r.
Od czasu napisania tego artykułu w 2007 r. wiele się zmieniło, ponieważ ogólne rozporządzenie o ochronie danych z 2018 r. sprawiło, że główne przepisy federalnej ustawy o ochronie danych stały się nieaktualne. Jednak nadal prawdą jest, że negatywny wpis kredytowy utrudnia uczestnictwo w życiu gospodarczym.
Wraz z wprowadzeniem ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) w 2018 r. wymogi dotyczące ochrony danych w UE zostały zaostrzone i ujednolicone. Dla SCHUFA i jej partnerów umownych oznacza to, że podlegają oni teraz bardziej rygorystycznym przepisom dotyczącym przetwarzania i przechowywania danych osobowych. Szczególne znaczenie mają tutaj zasady **minimalizacji danych** i **przejrzystości**, które stanowią, że należy gromadzić tylko faktycznie wymagane informacje, a osoby, których dane dotyczą, muszą być wyczerpująco informowane o wykorzystaniu ich danych.
Kluczowym punktem RODO jest prawo do informacji (art. 15 RODO). Osoby, których dane dotyczą, mają prawo wiedzieć, jakie dane na ich temat są przechowywane i jakim stronom trzecim zostały one przekazane. SCHUFA jest zobowiązana do udzielenia wyczerpujących informacji na żądanie. Daje to konsumentom możliwość uzyskania wglądu w przechowywane informacje i upewnienia się, że nie ma nieprawidłowych lub nieaktualnych wpisów.
Prawo do poprawiania i usuwania nieprawidłowych wpisów
RODO wzmacnia również prawo do sprostowania (art. 16 RODO) i **prawo do usunięcia** (art. 17 RODO). W przypadku wprowadzenia nieprawidłowych informacji do bazy danych SCHUFA osoba, której dane dotyczą, ma prawo zażądać ich poprawienia lub usunięcia. Jest to szczególnie istotne, ponieważ wpisy SCHUFA często opierają się na informacjach dostarczonych przez partnerów umownych, które nie zawsze są dokładne. Nieprawidłowe wpisy mogą szybko powstać, jeśli na przykład faktura zostanie wysłana dwukrotnie przez pomyłkę lub dług, który został już spłacony, zostanie zgłoszony jako zaległy. Przykład: Klient płaci fakturę w terminie, ale kontrahent nadal zgłasza ją do SCHUFA jako niezapłacony dług. Taki błąd można naprawić jedynie poprzez jego skorygowanie, co jednak często wiąże się ze znacznym wysiłkiem dla osoby zainteresowanej.
SCHUFA jest zobowiązana do poprawienia lub usunięcia tych błędnych wpisów. Jeśli tego nie zrobi, osoby, których to dotyczy, mogą skontaktować się z właściwym inspektorem ochrony danych w kraju związkowym lub podjąć kroki prawne w celu wyegzekwowania korekty.
Usuwanie nieaktualnych wpisów: Przestrzeganie terminów
Negatywne wpisy są zazwyczaj przechowywane w SCHUFA przez trzy lata, zgodnie z BDSG. RODO umożliwia jednak szybsze usunięcie nieaktualnych lub nieuzasadnionych danych. Na przykład, jeśli roszczenie podstawowe zostało rozstrzygnięte, można złożyć wniosek o usunięcie, ponieważ informacje te nie są już istotne.
Istnieją jednak wyjątki, w których dane mogą być przechowywane dłużej. SCHUFA może przechowywać pewne dane dłużej niż zwykle, na przykład do celów statystycznych lub zapobiegania oszustwom. Decyzja o usunięciu danych zawsze zależy od indywidualnego przypadku i wymaga dokładnej analizy.
Groźby negatywnych wpisów SCHUFA jako przymus
Kolejną ważną kwestią jest praktyka niektórych firm polegająca na grożeniu swoim klientom negatywnym wpisem w SCHUFA w celu wymuszenia płatności. Takie zachowanie można zaklasyfikować jako przymus zgodnie z niemieckim prawem, zwłaszcza jeśli roszczenie jest nieuzasadnione lub sporne. Takie groźby są nie tylko niedopuszczalne, ale także karalne i mogą być zgłaszane przez poszkodowanych. Jest to zapisane w niemieckim kodeksie karnym i ma na celu zapewnienie ochrony konsumentów przed niewłaściwym wykorzystaniem wpisów SCHUFA.
Opcje dla osób dotkniętych sporami z SCHUFA
Pomimo wzmocnionych praw konsumentów, radzenie sobie z SCHUFA nie zawsze jest łatwe. Osoby, których dotyczy spór, mogą jednak podjąć następujące kroki, jeśli mają problemy z nieprawidłowym wpisem:
- Uzyskiwanie informacji: Regularne uzyskiwanie własnych informacji SCHUFA i sprawdzanie, czy nie zawierają one błędów.
- Żądanie korekty: Poprawienie lub usunięcie nieprawidłowych lub nieaktualnych wpisów.
- W przypadku problemów należy skonsultować się z prawnikiem, który zna aktualne przepisy dotyczące ochrony danych.
Osoby poszkodowane mogą mieć nawet roszczenia odszkodowawcze z tytułu błędnych wpisów, a także prawo do indywidualnego rozpatrzenia sprawy.
Podsumowanie: Więcej praw, ale też więcej osobistej odpowiedzialności
Nowa sytuacja prawna po wprowadzeniu RODO wzmocniła prawa konsumentów w kontaktach z SCHUFA. Niemniej jednak, wpis SCHUFA pozostaje potężnym instrumentem, który musi być starannie sprawdzany i zarządzany. Konsumenci powinni być świadomi swoich praw i regularnie sprawdzać swoje dane, aby rozpoznać negatywne wpisy na wczesnym etapie i w razie potrzeby je skorygować.
Ważne orzeczenia o charakterze ogólnym
Spory prawne dotyczące SCHUFA zyskały na znaczeniu w ostatnich latach, w szczególności w wyniku przełomowych wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS). Wyroki te nie tylko wzmocniły prawa konsumentów, ale także podniosły fundamentalne kwestie dotyczące dopuszczalności wyników SCHUFA. Oto niektóre z najważniejszych wyroków:
Wyrok ETS z dnia 7 grudnia 2023 r. (sygn. C-634/21)
W tym przełomowym wyroku ETS orzekł, że system punktacji SCHUFA jest niezgodny z prawem, jeżeli partnerzy umowni, tacy jak banki, w znacznym stopniu polegają na punktacji SCHUFA przy podejmowaniu decyzji o udzieleniu pożyczki. Trybunał orzekł, że takie zautomatyzowane decyzje w indywidualnych przypadkach naruszają art. 22 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO), który zakazuje wykorzystywania danych osobowych do w pełni zautomatyzowanych decyzji, jeśli mają one znaczący wpływ na życie osób, których dane dotyczą.
Wyrok ma daleko idące konsekwencje dla praktyki SCHUFA i może prowadzić do tego, że banki i inni partnerzy umowni będą musieli dostosować swoje procesy decyzyjne, aby zapewnić, że wynik SCHUFA nie jest jedyną podstawą decyzji umownych.
Wyrok ETS w sprawie okresów usuwania danych dotyczących niewypłacalności (C-26/22 i C-64/22)
W tych powiązanych postępowaniach ETS orzekł, że SCHUFA nie może przechowywać danych z rejestru upadłości dłużej niż zezwala na to publiczny rejestr upadłości. Konkretnie oznacza to, że dane dotyczące niewypłacalności muszą zostać usunięte po sześciu miesiącach, zamiast być przechowywane przez okres do trzech lat, jak miało to miejsce wcześniej. Decyzja ta ma na celu umożliwienie zainteresowanym osobom szybszego wznowienia działalności gospodarczej i zapobieżenie zakwalifikowaniu ich jako niegodnych kredytu z powodu nieaktualnych danych.
Wyrok Wyższego Sądu Krajowego we Frankfurcie (23 U 155/03)
Kolejny ważny wyrok pochodzi z Wyższego Sądu Krajowego we Frankfurcie, który orzekł, że kwestionowanie roszczenia wobec banku nie oznacza automatycznie, że roszczenie to może zostać zgłoszone do SCHUFA. Wyrok ten chroni konsumentów przed otrzymywaniem nieuzasadnionych negatywnych wpisów w ich aktach SCHUFA, jeśli kwestionują roszczenie.
Sąd Administracyjny w Wiesbaden i skierowanie sprawy do ETS
Sprawa przed Sądem Administracyjnym w Wiesbaden doprowadziła do skierowania sprawy do ETS, w której powodowi odmówiono udzielenia pożyczki z powodu niskiego wyniku SCHUFA. Sąd miał wątpliwości co do zgodności praktyk biznesowych SCHUFA z europejskimi standardami ochrony danych i skierował sprawę do ETS. Ostatecznie doprowadziło to do wyjaśnienia ram prawnych dotyczących wykorzystania punktacji SCHUFA w decyzjach kredytowych.
Wyrok Sądu Okręgowego w Mönchengladbach (02.09.2024 r., sygn. akt: 10 O 158/23)
W wyroku tym nakazano SCHUFA usunięcie wpisu o rozliczeniu poprzedniego roszczenia i wszystkich powiązanych wpisów z akt powoda. Sąd orzekł również, że SCHUFA jest zobowiązana do skorygowania wartości punktowych powoda po anulowaniu. Pokazuje to, że możliwe jest usunięcie odpowiednich wpisów, jeśli istnieją dowody na to, że roszczenia zostały zaspokojone i ma to pozytywny wpływ na wynik.
Wyroki w sprawie odszkodowań
OLG Hamburg, wyrok z dnia 10 stycznia 2024 r. (sprawa nr 13 U 70/23)
W przełomowej sprawie Wyższy Sąd Krajowy w Hamburgu orzekł, że klient Barclays Bank był uprawniony do odszkodowania w wysokości 4000 euro po zgłoszeniu nieautoryzowanych roszczeń do SCHUFA. Powód zakwestionował swoje roszczenie, ale bank mimo to kilkakrotnie zgłosił zaległe roszczenie do SCHUFA, co doprowadziło do negatywnego wpisu. Sąd uznał, że raport nie miał uzasadnionego interesu, a bank naruszył swoje obowiązki wynikające z ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO). Decyzja ta pokazuje, że zachowanie, które szczególnie narusza obowiązki, może prowadzić do zwiększonych roszczeń odszkodowawczych
Sąd Okręgowy w Hamburgu, wyrok z dnia 19 kwietnia 2023 r.
W podobnej sprawie Sąd Okręgowy w Hamburgu uznał w pierwszej instancji niematerialne roszczenie o odszkodowanie w wysokości 2000 euro, ponieważ wpis negatywny był niezgodny z prawem. Podkreślił, że nie należało powiadamiać SCHUFA, ponieważ roszczenie było sporne i nie miało tytułu.
Sąd Okręgowy w Moguncji, wyrok z dnia 12 listopada 2021 r. (sprawa nr 3 O 12/20)
Sąd Okręgowy w Moguncji przyznał powodowi odszkodowanie w wysokości 5 000 euro po przekazaniu SCHUFA nieautoryzowanych danych. W tej sprawie ustalono, że nie było zgody na przekazanie danych, a zatem raport był niezgodny z prawem
Wyższy Sąd Krajowy w Dreźnie, wyrok z dnia 30 listopada 2021 r. (sygn. akt 4 U 1158/21)
Wyższy Sąd Krajowy w Dreźnie również orzekł na korzyść powoda i przyznał mu odszkodowanie w wysokości 5 000 euro za nieuprawniony transfer danych.