Prawa konsumentów wobec SCHUFA: szeroka ochrona dzięki RODO i niemieckiej ustawie o ochronie danych osobowych – raport adwokata dra Thomasa Schulte z Berlina
Konsumenci mają wobec SCHUFA Holding AG szerokie prawa wynikające z ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) oraz z niemieckiej federalnej ustawy o ochronie danych osobowych (BDSG). Prawa te służą kontroli i korekcie danych osobowych, szczególnie gdy są one wykorzystywane do oceny zdolności kredytowej. Głównym celem jest zapewnienie przejrzystości oraz zapobieganie bezpodstawnemu ograniczaniu możliwości działania na rynku finansowym.
Jako adwokat z wieloletnim doświadczeniem w zakresie ochrony danych osobowych i praw konsumenta regularnie obserwuję, jak ważna jest świadomość swoich praw i ich aktywne egzekwowanie. Poniżej przedstawiam najważniejsze uprawnienia w kontekście SCHUFA wraz z praktycznymi wskazówkami prawnymi.
Prawo do informacji – przejrzystość dzięki dostępowi do danych (art. 15 RODO, § 34 BDSG)
Konsumenci mają prawo raz w roku bezpłatnie uzyskać pełną informację o wszystkich danych przechowywanych na ich temat przez SCHUFA. Informacja ta powinna zawierać:
- jakie dane są przechowywane na ich temat
- skąd pochodzą te dane
- komu dane zostały przekazane
- jak obliczany jest tzw. wynik punktowy (Score) i jaki ma on wpływ na ocenę zdolności kredytowej
Wskazówka praktyczna: Informację tę można zamówić online na stronie internetowej SCHUFA pod nazwą „Datenkopie nach Art. 15 DSGVO”. Wszelkie błędy należy natychmiast udokumentować i zgłosić.
Prawo do sprostowania – dane muszą być poprawne (art. 16 RODO)
Błędne lub niekompletne informacje – na przykład nieprawidłowo zgłoszone jako otwarte zadłużenie – muszą zostać na wniosek konsumenta niezwłocznie skorygowane. SCHUFA w takich przypadkach potrzebuje współpracy ze strony podmiotu, który dane przekazał (np. banku czy firmy windykacyjnej). Dlatego zaleca się równoczesne skierowanie żądania korekty także do źródła danych.
Ważne: Podmiot przekazujący błędne dane jest zobowiązany do ich odwołania w SCHUFA. Sama korekta wewnętrzna nie wystarcza.
Prawo do usunięcia danych – jeśli dane są niepotrzebne lub przetwarzane niezgodnie z prawem (art. 17 RODO, § 31 ust. 2 BDSG)
Dane mogą być przechowywane tylko tak długo, jak jest to konieczne. Po spłaceniu zadłużenia lub upływie ustawowych terminów dane powinny zostać usunięte. Przykładowo:
- po całkowitej spłacie: dane powinny zostać usunięte najczęściej po trzech latach (z datą 31 grudnia danego roku)
- w przypadku umorzenia długów przez sąd: dane muszą zostać usunięte najpóźniej po sześciu miesiącach (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 7 grudnia 2023 roku, C-634/21)
Typowy problem: dane są przechowywane zbyt długo, mimo że nie ma już podstawy prawnej. W takich przypadkach skuteczna okazuje się często interwencja adwokata.
Prawo do zablokowania danych – ochrona w przypadku sporu
W trakcie wyjaśniania sporu dotyczącego wpisu, SCHUFA ma obowiązek zablokować ten wpis. Oznacza to, że nie może on zostać przekazany osobom trzecim, np. bankom czy właścicielom mieszkań.
Przykład praktyczny: wpis jest kwestionowany, ponieważ rzekoma umowa nigdy nie została zawarta. W czasie rozpatrywania sprawy wpis nie może wywoływać żadnych negatywnych skutków.
Prawo do złożenia skargi – gdy brak reakcji lub odmowa korekty
Jeśli żądanie informacji nie zostanie spełnione albo dane nie zostaną skorygowane, konsument może złożyć skargę do właściwego urzędu ochrony danych osobowych w danym landzie. Adresy dostępne są na stronie Federalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
Uwaga: organy te mają prawo nałożyć kary pieniężne na SCHUFA lub podmioty przekazujące dane. Zwiększa to presję na przestrzeganie przepisów o ochronie danych.
Prawo do odszkodowania – gdy wskutek błędnych danych powstaje szkoda (art. 82 RODO)
Nieprawidłowe lub nielegalnie przetwarzane dane mogą powodować szkody materialne i niematerialne, np. gdy:
- wniosek o kredyt zostaje odrzucony przez błędny wpis
- potencjalny pracodawca uzyskuje dostęp do negatywnej informacji
- planowany zakup nieruchomości upada z powodu niskiej oceny zdolności kredytowej
W 2024 roku Federalny Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że samo niezgodne z prawem przetwarzanie danych może stanowić podstawę do roszczenia odszkodowawczego. Roszczenie obejmuje również tzw. zadośćuczynienie za utratę kontroli nad danymi osobowymi.
Prawo do mediacji – bezpłatne postępowanie przed rzecznikiem SCHUFA
W przypadku sporów z SCHUFA możliwe jest skorzystanie z pomocy rzecznika tej instytucji. Postępowanie jest bezpłatne, niezależne i często szybsze niż droga sądowa. Choć decyzja nie jest prawnie wiążąca, w praktyce często przynosi pozytywne rezultaty.
Zalecenie: rozwiązanie to warto rozważyć w przypadku drobniejszych sporów lub jeśli zależy nam na szybkim zakończeniu sprawy.
Prawo do sprzeciwu – w szczególnych przypadkach (art. 21 RODO)
Konsumenci mogą, w uzasadnionych przypadkach, sprzeciwić się przetwarzaniu swoich danych, zwłaszcza jeśli ich prywatny interes przeważa nad interesem SCHUFA.
Prawo do weryfikacji ludzkiej – przy decyzjach automatycznych (art. 22 RODO)
Decyzje podejmowane wyłącznie automatycznie (np. na podstawie punktacji kredytowej), które wywołują skutki prawne lub istotnie wpływają na sytuację osoby, muszą być możliwe do zweryfikowania przez człowieka. Trybunał Sprawiedliwości UE ostatnio potwierdził to prawo.
Przykład: jeśli wniosek kredytowy został odrzucony wyłącznie z powodu niskiego wyniku SCHUFA, konsument ma prawo do ręcznej analizy tej decyzji.
Wniosek: aktywność i wsparcie prawne się opłacają
Prawa konsumentów wobec SCHUFA są rozbudowane, dobrze ugruntowane w prawie i potwierdzone orzecznictwem. W praktyce ich skuteczne egzekwowanie wymaga jednak wiedzy fachowej i konsekwencji.
Zalecam każdemu konsumentowi, aby regularnie kontrolował swoje dane w SCHUFA, reagował na błędne wpisy i w razie potrzeby korzystał z pomocy prawnika. Jako wyspecjalizowany adwokat wspieram moich klientów w walce o usunięcie nieprawidłowych danych, uzyskanie odszkodowania i prowadzenie negocjacji z SCHUFA oraz innymi instytucjami.
Kontakt
Dr. Thomas Schulte, adwokat
Malteserstraße 170, 12277 Berlin
Telefon: 030 – 22 19 220 20
E-Mail: dr.schulte@dr-schulte.de
Strona: www.dr-schulte.de